De geschiedenis leert ons dat op de plantage Mariënburg in het district Commewijne op 30 juli 1902 zestien Brits-Indische contractarbeiders door de Nederlandse koloniale machthebbers in koelen bloede werden geëxecuteerd. De Nederlandse Handelmaatschappij kocht omstreeks 1880 in Suriname een zestal, door de afschaffing van de slavernij verlaten plantages aan de Commewijnerivier. Ze begonnen een suikeronderneming, waarbij de fabriek op de voormalige plantage Mariënburg werd geïnstalleerd en de overige plantages suikerrietvelden werden. Het veldwerk werd gedaan door contractarbeiders, die vanaf 1873-1917 uit voormalig Brits-Indië kwamen en vanaf 1890 ook van het Oost-Indische eiland Java. Mariënburg was de belangrijkste plaats in Suriname na Paramaribo. De onderneming produceerde voor de wereldmarkt en was na het gouvernement ’s lands grootste werkgever. Arbeiders, en zeker contractarbeiders, waren rechteloos in die tijd. De presidenten Chandrikapersad Santokhi en Droupadi Murmu hebben op 6 juni 2023 kransen gelegd bij het monument voor Gevallen Helden 1902.
Voorzitter Dharm Mungra van de Stichting Gevallen Helden 1902 geeft in gesprek met de Communicatie Dienst Suriname (CDS) aan dat het bijzonder is dat beide presidenten kransen hebben gelegd bij het monument ter verering van de Hindoestaanse immigranten die strijd hebben geleverd. “Er zijn mensen toen doodgeschoten die opkwamen tegen onrecht. Het is een zwarte bladzijde in de historie van de Hindoestaanse immigratie”, aldus Mungra. Hij merkt op dat de nazaten en totale Surinaamse samenleving trots moeten zijn op deze mensen die zijn opgekomen tegen fundamenteel onrecht. De voorzitter geeft aan dat het Indiase staatshoofd onder de indruk is geweest van het kunstwerk achter het monument. Het kunstwerk gecreëerd door kunstenaar Rahied Abdoel is vorig jaar onthuld en visualiseert de massaslachting te Mariënburg.
De Surinaamse regeringsleider en het Indiase staatshoofd hebben bij het kunstwerk een olielampje aangestoken. Mungra legt uit dat dit in de hindoecultuur wordt gedaan voor de zielenrust. De voorzitter van Stichting Gevallen Helden 1902 vindt het bijzonder dat president Murmu op staatsbezoek is in Suriname. “India is een van de grote naties in de wereld. Behalve dat haar komst belangrijk is voor de diplomatieke betrekkingen heeft het ook een emotionele waarde”, verduidelijkt de Mungra.
