De Surinaamse rechtstaat en rechtsorde zijn bedreigd geworden door activiteiten die werden ontplooid door Regita Edenburg. De vrouw, die over de Nederlandse nationaliteit beschikt, is op zondag 4 juni uiteindelijk uit Suriname vertrokken, dit nadat ze aanvankelijk via Frans-Guyana uitgezet zou worden. Minister Amoksi van Justitie en Politie somt de activiteiten die een gevaar vormden voor de binnenlandse veiligheid als volgt op: het afscheiden dan wel demarkeren van Saramaccaans gebied; het instellen van een volkstribunaal om onder meer indringers te berechten; het oproepen tot aansluiting bij een militaire groep c.q. volgen van militaire trainingen om Saamaka gebied te beveiligen en het intimideren en bedreigen van ondernemers in Brokopondo.
Minister Amoksi is niet van mening dat met het proberen uitzetten van Edenburg via Frans-Guyana een inbreuk is gepleegd op de territoriale integriteit of rechtsorde van het buurland noch Frankrijk. Hij heeft op 6 juni nog besprekingen gehad met de Franse ambassadeur aangaande afspraken op het gebied van veiligheid. “Integendeel zijn onze rechtstaat en rechtsorde bedreigd door de activiteiten van mevrouw Edenburg”, benadrukt de bewindsman. Hij zegt dat er ook volgens de wettelijke procedures is gehandeld wanneer het gaat om het verstrekken van een noodpaspoort en uit Suriname zetten van de persoon in kwestie. De bewindsman meent dat wanneer de rechtszaak, die op gegeven moment was aangespannen, voortgang had gevonden vele vragen waarmee de samenleving zit wel beantwoord zouden zijn.
Over de wijze van uitzetting via Frans-Guyana en aanvraag van een noodpaspoort is er advies ingewonnen bij de Vreemdelingendienst en het OM. “En het advies was dat het kan”, aldus de justitieminister. Het Centraal Bureau voor Burgerzaken (CBB) heeft uiteindelijk op verzoek van het waarnemend hoofd van de Vreemdelingendienst het reisdocument verstrekt. In het proces tot uitzetting is er in eerste instantie voor een Europees noodpaspoort ook contact geweest met het Nederlandse consulaat, waarbij de Vreemdelingendienst als reden aangaf dat de vestigingsbeschikking van Edenburg is ingetrokken. Gezien een reactie van het consulaat op zich liet wachten en de onrust vanwege het in vreemdelingenbewaring nemen van Edenburg, is ervoor gekozen de persoon in kwestie zo snel mogelijk uit te zetten.
Volgens minister Amoksi is de wijze van uitzetting van Edenburg ook geen punt van discussie geweest bij de rechter en zouden haar raadslieden ook bij de magistraat bevestigd hebben dat zij de ruimte hebben gehad om in beroep te gaan bij de president of kortgedingrechter. “Het leven van mevrouw Edenburg is op geen enkele wijze bedreigd. Ze is niet ontvoerd door politie”, aldus de bewindsman. Hij zegt dat vanwege de veiligheid van de politiemannen, meer nog die van Edenburg, er geen ruchtbaarheid aan de uitzetting was gegeven. Verder hebben de maatregelen van de justitiële autoriteiten tegen de persoon in kwestie volgens de bewindsman ook niks te maken met het cyanidevraagstuk. Hij zegt dat Edenburg opgespoord werd door de politie, maar dat ze zich uit handen van de justitie wist te houden.
De bewindsman heeft in chronologische volgorde aangegeven hoe het is gegaan rond de persoon Edenburg, die op 24 september 2012 in aanmerking kwam voor een vestigingsvergunning. Dit document werd op 16 maart 2023 ingetrokken. De uitreiking van de intrekking is verricht op 29 mei 2023. Op 20 februari 2023 is er, aldus minister Amoksi, een schrijven uitgegaan van het hoofd Vreemdelingenzaken dat betrokkende een ernstig gevaar vormt voor de nationale veiligheid en inbreuk heeft gemaakt op de openbare orde en rust. Men kwam tot die conclusie aan de hand van een spraakbericht van 16 oktober 2022 waarin Edenburg in de Saramaccaanse taal manspersonen oproept om zich te melden voor militaire training met als doel de beveiliging van het Saramaccaans grondgebied. Granman Albert Aboikoni van de stam der Saramaccaners noch de Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) zouden akkoord zijn met de plannen van Edenburg. Zij zou de districtscommissaris van Brokopondo hebben geschoffeerd en gedreigd hebben multinational Zijin te zullen aanklagen bij internationale organisatoes.
Minister Amoksi merkt op dat met het proberen uitzetten van Edenburg via Frans-Guyana de uitzetting van Edenburg in feite was voltooid. Hij legt uit dat het om een Europees staatsburger gaat en dat Frans-Guyana Europees grondgebied is. “En op het moment dat ze het grondgebied van Europa betreedt, is de uitzetting voltooid.” Echter zouden de Nederlandse ambassade en het consulaat gevraagd hebben dat de uitzetting “op een andere manier” gebeurde. “Als ze haar Nederlandse paspoort in Frans-Guyana had ontvangen, was ze wel uitgezet”, aldus de bewindsman. Echter is Edenburg, rekening houdend met de gevoelens van de Nederlandse ambassadeur en consul, naar Suriname teruggehaald. Haar paspoort bleek naderhand wel boven water en is zij uitgezet. Zij komt voor de duur van een jaar niet in aanmerking voor een visum om Suriname te bezoeken.
